سرپرست مرکز ملی مطالعات راهبردی کشاورزی و آب گفت: میزان واردات آب مجازی کشور را ۳۷ میلیارد مترمکعب اعلام کرد.
به گزارش پایگاه اطلاع رسانی وزارت جهاد کشاورزی به نقل از ایرنا، آب مجازی یا غیرمستقیم آبی است که در مراحل مختلف تولید یک کالا استفاده می شود. برای تجارت آب مجازی باید کالاها و محصولات کشاورزی را تولید کنیم که آب کمتری نیاز داشته و در مقابل کالاهایی وارد کنیم که برای تولید، به آب بیشتری نیاز دارند.
«محمدحسین شریعتمدار» امروز (شنبه) در پایان نشست خبری نخستین همایش بین المللی آب مجازی در پاسخ به پرسش ایرنا افزود: در حدود سه دهه گذشته (سال ۱۹۸۶ تا ۲۰۱۱ میلادی) میزان صادرات آب مجازی در جهان از ۴۳۸ میلیارد مترمکعب به ۹۸۹ میلیارد مترمکعب افزایش یافت.
به گفته وی، در این میان کشور آمریکا با ۳۴ درصد بیشترین سهم صادرات آب مجازی و کشورهای آفریقایی با ۳٫۸ درصد کمترین سهم را به خود اختصاص داده اند.
سرپرست مرکز ملی مطالعات راهبردی کشاورزی و آب اظهار کرد: در ایران میزان واردات آب مجازی از ۱۲ میلیارد مترمکعب در اوایل دهه ۱۳۵۰ به ۳۷ میلیارد مترمکعب تا سال ۱۳۹۲ افزایش یافت و در مقابل میزان صادرات کشور در این حوزه در این دوره از یک به چهار میلیارد مترمکعب رسید.
وی یادآوری کرد: کشورهای موفق در صادرات آب مجازی، کشورهایی بودند که سعی کردند به بحران آب دچار نشده و بهره وری مصرف شان را افزایش دهند.
شریعتمدار ادامه داد: اکنون میانگین جهانی بهره وری آب در بخش کشاورزی ۱٫۱ کیلوگرم محصول به ازای هر مترمکعب آب است؛ آماری که در ایران عملکرد به مراتب پایین تری دارد.
دستیابی به خودکفایی باید پایدار باشد
وی با اشاره به مقوله امنیت غذایی تصریح کرد: خودکفایی واژه خوب و ایده آلی است، مشروط به اینکه در شرایط توسعه پایدار به آن دست یابیم.
دبیر اجرایی همایش بین المللی آب مجازی بیان داشت: این در حالی است که در شرایط حاضر کشور اصرار بر خودکفایی در هیچ محصول کشاورزی در دستور کار دولت نیست.
وی بطور نمونه به محصول گندم اشاره کرد و گفت: سال ۱۳۶۸ و همزمان با آغاز طرح خودکفایی گندم، بهره وری آب برای این محصول تنها ۳۰۰ گرم به ازای مصرف هر مترمکعب آب بود، این آمار در سال ۱۳۷۷ به ۵۳۰ گرم محصول در هر مترمکعب آب و در سال زراعی ۸۴-۱۳۸۳ (سال خودکفایی گندم) به ۶۴۰ گرم به ازای هر متر مکعب آب رسید.
شریعتمدار اضافه کرد: در سال زراعی ۹۲-۱۳۹۱ این آمار با نزولی فاحش به ۴۰۰ گرم محصول و در سال ۱۳۹۵ که بار دیگر شاهد خودکفایی در این محصول استراتژیک بودیم به ۷۵۰ گرم به ازای هر متر مکعب آب رسید که رکوردی در نوع خود بود و نسبت به سال اجرایی طرح رشد بیش از ۲٫۵ برابری نشان می دهد.
وی با اشاره به برنامه ریزی برای دستیابی به رکورد تولید یک کیلوگرم محصول به ازای مصرف هر مترمکعب آب در برنامه ششم توسعه، گفت: اگر خودکفایی در محصولات کشاورزی با ارتقای بهره وری آب حاصل شود ارزشمند است، اما دستیابی به خودکفایی به هر قیمتی پایدار نیست.
خودکفایی گندم با کاهش سطح اراضی آبی
«عباس کشاورز» معاون امور زراعت وزارت جهاد کشاورزی در این نشست گفت: کشورهای موفق در زمینه تجارت آب مجازی، همواره توانسته اند از هزینه تمام شده تولیدات خود کاسته و بر بهره وری استفاده از آب بیافزایند؛ بر این اساس یکی از ابزارهای موفقیت در بخش کشاورزی، اتکا به دانش و فناروی است.
به گفته این مقام مسئول، به جز برخی کشورهای پرآب با اراضی اندک (نظیر ژاپن، کره و اندونزی) که به تجارت آب مجازی روی آورده اند و برخی کشورهای آفریقایی و خاورمیانه (که بارندگی ناچیز دارند)، کشاورزی به طور عام هنوز جزو کالاهای تجاری در جهان محسوب نمی شود.
وی ادامه داد: بر این اساس، جهان هنوز به توافقی که کشاورزی را تجارت به شمار آورد، نرسیده است، به طوری که حجم تجارت محصولات کشاورزی در جهان کمتر از ۹ درصد است و ۹۱ درصد دیگر صرف خودمصرفی کشورها می شود.
کشاورز یادآوری کرد: خودکفایی در محصول گندم در سال ۱۳۹۵ با کاهش ۳۶۰ هزار هکتاری سطح زیر کشت آبی این محصول به دست آمده است.
وی بیان داشت: خط قرمز وزارت جهاد کشاورزی در دستیابی به خودکفایی در هر محصول، ارتقای بهره وری آب در یک مدل توسعه پایدار است.
عضو کمیته علمی و اجرایی نخستین همایش بین المللی آب مجازی تصریح کرد: مطابق برنامه ریزی ها، در پنج سال آینده باید بتوانیم به ازای مصرف هر مترمکعب آب در بخش کشاورزی ۹۰۰ گرم شکر، ۱٫۱۵ کیلوگرم گندم و ۶ کیلوگرم سیب زمینی به دست آوریم.
نخستین همایش بین المللی آب مجازی نهم و دهم اردیبهشت ماه با مشارکت وزارت نیرو، وزارت امور خارجه، وزارت جهاد کشاورزی و اتاق بازرگانی ایران و همکاری اعضای هیات علمی دانشگاه های مختلف کشور به میزبانی اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی ایران برگزار می شود.
