رییس سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج وزارت جهاد کشاورزی گفت: اجرای طرح الگوی کشت یکی از مهمترین برنامه‌ها برای بهره‌وری اصولی از آب کشاورزی است.
به گزارش پایگاه اطلاع‌رسانی وزارت جهاد کشاورزی، سید مجتبی خیام‌نکویی معاون وزیر جهاد کشاورزی روز سه‌شنبه در نخستین کنگره ملی فنی و مهندسی کشاورزی که با محوریت «ابعاد بهره‌وری آب در بخش‌های مختلف کشاورزی» در سالن همایش‌های موسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر کشور مستقر در کرج برگزار شد، افزود: میزان مصرف آب کشاورزی کشور در دهه‌های گذشته، ۹۶ میلیارد متر مکعب در سال بود که اکنون به ۷۲ میلیارد متر مکعب رسیده است.
وی با بیان این که محدودیت منابع آبی بزرگترین چالش در حوزه کشاورزی و شرب کشور است، گفت: طبق برنامه‌ریزی‌های در تلاش هستیم تا سالانه سه میلیارد مترمکعب مصرف آب کشاورزی را کاهش دهیم و در یک برنامه چهار ساله میزان مصرف آب کشاورزی را به ۶۰ میلیارد مترمکعب در سال کاهش دهیم.
خیام‌نکویی گفت: با توجه به کثرت جمعیت شاهد افزایش تقاضا برای غذا و تامین امنیت غذایی پایدار هستیم که باید سالانه ۲۰ میلیون تن بر تولید محصولات کشاورزی کشور بیفزاییم.
رییس سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج وزارت جهاد کشاورزی با اشاره به وجود موانع اصلی در بهره‌وری اصولی از آب اظهار کرد: اجرای طرح الگوی کشت یکی از مهمترین برنامه‌ها برای بهره‌وری اصولی از آب کشاورزی است.
وی اولویت‌های سرمایه‌گذاری بهره‌وری آب و طرح‌های آبیاری را از جمله انتظارات از کنگره ملی فنی و مهندسی کشاورزی دانست و اظهار کرد: عناصر موثر در برنامه‌های کلان پژوهشی برای رفع نیازها شناسایی شده و راهکارهای بهره‌وری از آب کشاورزی ارائه شده است.
این مسوول ادامه داد: از دستاوردهای کنگره‌های علمی ارایه برنامه به مسوولان اجرایی کشور در حوزه آب و اتخاذ سیاست‌های اصلاحی در این بخش است.
خیام‌نکویی با بیان این که ممکن است بعضی از سیاست‌ها اشتباه باشد که باید جامعه علمی پیشنهاد تغییر را دهد، اضافه کرد: امروز شرایط برای این تغییرات فراهم است زیرا محدودیت‌ها جدی است و یافتن راه‌حل‌های مناسب هنگام بروز بحران‌ها از دیگر این دستاوردها است.
معاون وزیر جهاد کشاورزی بر بهره‌وری بیشتر از منابع آبی موجود و بارندگی‌ها تاکید کرد و گفت: از آنجایی که کشورمان در معرض چالش‌هایی همچون گرد و غبار و ریزگردها هستیم، یکی از بهترین شرایط موجود که قابلیت کشت یک میلیارد نهال را مهیا می‌کند، همین استفاده از ظرفیت‌های موجود بارش‌ها و بارندگی‌های اخیر است که به عنوان یکی از ظرفیت‌هایی بود که می‌توانستیم استفاده کنیم.
وی گفت: صرفه‌جویی و مدیریت منابع آبی مهمترین نیاز کنونی کشور برای برون‌رفت از چالش کم‌آبی است که به امنیت غذایی پایدار کمک می‌کند ضمن آن که بهره‌گیری از فناوری در استفاده منابع آبی ضروری است.
خیام‌نکویی با اشاره به این که امروزه در هر سال بین ۲ تا سه فناوری بالا و پیشرفته در دنیا متولد می‌شود، اذعان داشت: یکی از اتفاقات بزرگی که باید در کنگره‌های علمی کشاوری بیافتد این است که یک جایگاه ویژه برای استفاده از فناوری‌های نوین در آبیاری کشاورزی در نظر بگیریم.
تشکیل کارگروه آب مجازی
رییس سازمان تات بر استفاده مناسب از منابع و الگوهای تولید تاکید کرد و گفت: یکی از مهمترین مباحثی که در این کنگره باید پرداخته شود حل چالش‌های پیش رو در استفاده مناسب از منابع تولید است و از طرفی ما باید کارگروهی در بحث آب مجازی داشته باشیم که چه میزانی صادر یا وارد می‌کنیم و یک تراز کاملا معنی‌داری از آن داشته باشیم، امروز کشورها روی بحث آب مجازی سیاست‌های بسیار دقیقی را اتخاذ می‌کنند و باید تکلیف خود را در بخش کشاورزی با توجه به اینکه به امنیت غذایی پایدار می‌خواهیم دست یابیم و الگوی کشت را پیاده کنیم باید تکلیف آب مجازی را روشن کنیم.
وی ادامه داد: از حدود ۱۴ میلیون هکتار اراضی کشاورزی کشور ۸۳.۵ درصد آن به کشت‌های زراعی اختصاص دارد که در این بخش ۸۲ میلیون تن محصول تولید می‌شود و با احتساب محصولات باغی، دامی و آبزیان میزان تولیدات سالانه بخش کشاورزی به ۱۲۵ میلیون تن می‌رسد.
خیام‌نکویی اضافه کرد: در طرح الگوی کشت سه برنامه برای این میزان تولید با استفاده از محوریت بهره‌وری آب پیش‌بینی شده است که با تاکید بر این که در بحث الگوی کشت هرگونه افزایش سطح زیر کشت آبی ممنوع است ضمن این که در این طرح چهار دهم درصد سطح زیر کشت آبی کاهش یافته است و تمرکز روی دیمزارها رفته است.
به گفته وی، در نگاه نخست طرح الگوی کشت تمرکز بر محصولات زراعی است که ۸۲ میلیون تن به ۸۵ میلیون تن در شرایط نامطلوب برسد اما اگر شرایط خوب پیش برود باید به ۹۸ میلیون تن افزایش یابد ولی در تمام این سه برنامه محور اصلی بحث بهره‌وری از منابع آبی است.
معاون وزیر جهاد کشاورزی در سازمان تات، به معرفی و گسترش محصولات کم‌آب‌بر متناسب با مزیت‌های منطقه‌ای و اقلیمی نیز اشاره کرد و گفت: بسیاری از گونه‌های بومی کشور با آب بسیار کمی می‌توانند علوفه مورد نیاز را تامین کنند که شامل گونه‌هایی مثل ارزن، سورگوم و خانواده گراس‌ها هستند که باید جایگزین علوفه پرآب‌بر شوند.
وی با بیان این که هوش مصنوعی،ITICT و مجموعه دانش‌های حوزه‌های مختلف از جمله اینترنت اشیاء می‌تواند حوزه کشاورزی را متحول کند، اظهار کرد: با وجود اینکه امروز چهار میلیون و ۵۰۰ هزار بهره‌بردار کشاورزی داریم چه میزان ارتباط مستقیم با آنها برای مدیریت کشاورزی و منابع آبی داریم.
این مقام مسوول قطعه قطعه شدن و تغییر کاربری زمین‌های کشاورزی را یکی از مشکلات تهدید کننده بخش کشاورزی دانست و بر رفع این مشکل برای دستیابی به بهره‌وری و تولید بیشتر تاکید کرد.
خیام‌نکویی بحث ضایعات و پسماندهای کشاورزی را یکی از مهمترین مسایلی که در این کنگره ملی باید به آن پرداخته شود، دانست و افزود: طبق آمار حدود ۳۰ درصد تولیدات کشاورزی به ضایعات و پسماند تبدیل می‌شود که این ضایعات مربوط به پیش از کاشت، در مرحله داشت و برداشت و مرحله بعد از برداشت است .
وی روی آوردن به کشاورزی حفاظتی و استفاده از آب‌های نامتعارف را از دیگر راهکارهای بهره‌وری مناسب از آب کشاورزی عنوان کرد و گفت: استفاده از ظرفیت موجود در برخی مناطق برای کاشت و تولید چوب در زراعت چوب بخش عمده‌ای از نیاز کشور را برطرف و از واردات کاغذ بی‌نیاز می‌کند.